ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΠΑΙΔΕΙΑ: ΜΟΝΟΔΡΟΜΟΣ Ή ΑΦΥΣΙΚΗ ΣΧΕΣΗ;

Του Γιώργου Ποταμιά *

Εκπαιδευτικοί, μαθητές, γονείς, αλλά και σύσσωμη η ακαδημαϊκή κοινότητα, γίνονται μάρτυρες της όλο και μεγαλύτερης «τεχνολογικής διείσδυσης» στην εκπαίδευση, είτε στα πλαίσια αναγκαστικής προσαρμογής του εκπαιδευτικού συστήματός μας είτε στα πλαίσια της επίσημης «ρητορείας» του πολυαναμενόμενου «ψηφιακού σχολείου» του υπουργείου Παιδείας. Είναι, όμως, η τεχνολογική πρωτοπορία πανάκεια για την επίλυση των μυριάδων προβλημάτων της ελληνικής Παιδείας σήμερα, ειδικά μέσα στο ασφυκτικό οικονομικό περιβάλλον της «μνημονιακής» εποχής;

Η Παιδεία υπήρξε πάντοτε στόχος συμφερόντων, εκμετάλλευσης ή απλά μεθοδευμένης ανεπάρκειας κυβερνητικών, ακαδημαϊκών, πολιτικών, επιχειρηματικών και άλλων κύκλων επιρροής. Συμφέροντα ή άνθρωποι που δεν αντιλαμβάνονται την ολιστική και ανθρωπιστική πλευρά της Παιδείας, προωθούν άκριτα δήθεν «νέες τεχνολογίες» και αυτοματισμούς στην εκπαίδευση, υπερβάλλοντας (καινοτομία uber alles) και, πολλές φορές, αγνοώντας τον παράγοντα ανθρώπινη προσωπικότητα.

Η απώλεια του μέτρου, που στην Παιδεία είναι ο άνθρωπος, οδηγεί σε αφύσικες καταστάσεις, με τον άνθρωπο να υπηρετεί την καινοτομία per se και όχι η καινοτομία την ανθρώπινη ευμάρεια και ευτυχία.

Ο επιτηδευμένος εντυπωσιασμός, η κενοφανής (και όχι καινοφανής) καινοτομία (στην ουσία κενοδοξία) και η αυτοεκπληρούμενη ελιτιστική αυταρέσκεια οδηγούν σε μια ατέρμονη τεχνολογική αναζήτηση της επόμενης, επιδοτούμενης βέβαια -συνήθως από την Ευρωπαϊκή Ένωση- εκπαιδευτικής καινοτομίας, όπως οι εταιρείες αναζητούν το επόμενο φανταχτερό, αλλά στην ουσία άχρηστο, πολύπλοκο gadget.

Πρέπει να κατανοήσουμε ότι εμείς κάνουμε τον πίνακα διαδραστικό και όχι η κατασκευή του, ίσως μάλιστα ο μαυροπίνακας του μερακλή δασκάλου να ξεπερνάει σε διαδραστικότητα και καινοτομία το τελευταίο μοντέλο των interactive blackboards των κορυφαίων εταιρειών. Παρωθητικές, καινοτόμες, διαφοροποιημένες διδασκαλίες είναι καινοτομία στην εκπαίδευση. Και αν αυτές οι πρακτικές καλλιεργούνται αποτελεσματικότερα με τη χρήση των ΤΠΕ, τότε η χρήση των ΤΠΕ στην εκπαίδευση έχει λόγο ύπαρξης. Διαφορετικά, τα παιδιά, τεχνολογικά υποψιασμένα, θα ξεπεράσουν γρήγορα το «τεχνολογικό σοκ» της ψηφιακής τάξης και θα βαρεθούν.

Ο τρόπος, επομένως, που χειρίζεσαι αποτελεσματικά ένα εργαλείο είναι σημαντικότερος και όχι η βεβιασμένη και με εξαντλητικά σεμινάρια πιεστική de facto εισαγωγή των νέων τεχνολογιών στην εκπαίδευση. Η Παιδεία καθοδηγεί την Τεχνολογία, το αντίθετο αποτελεί «προδοσία» -με τον εκπαιδευτικό να καταλήγει σε πλασιέ πολύχρωμων gadget που διεκπεραιώνει απλά το έργο του με σύγχρονα εργαλεία. Άλλωστε, κάθε 6 μήνες (κατά τον «άγραφο» νόμο του υπολογιστικού hardware) τα gadget ξεπερνιούνται με αυτόν που τα πλασάρει μαζί…

Κλείνοντας, παραθέτω την εμπειρία μου από τη χρήση διαδραστικού πίνακα από γνωστό ακριβό ιδιωτικό σχολείο των Αθηνών: Τα παιδιά, στο διάλειμμα έπαιζαν με τις σκιές που έκαναν τα χέρια τους στον πίνακα κάνοντας λύκους, χελώνες και μιμήσεις, ταξιδεύοντας σε φανταστικούς, μαγευτικούς τόπους. Το γέλιο τους ήταν ξεκαρδιστικό, άρα αποτελεσματικό και «καινοτόμο». Άλλωστε, γι’ αυτά εκείνη τη στιγμή ο πίνακας ήταν μια διασκεδαστική μεγάλη λάμπα και όχι ένα υπερσύγχρονο υπολογιστικό εργαλείο.

Πρωτοπορία της Παιδείας και στόχος μας, λοιπόν, είναι η ευτυχία των παιδιών με πραγματιστικές (τεχνολογικές ή μη), εποικοδομιστικές και κυρίως αποτελεσματικές εκπαιδευτικές δράσεις. Γιατί η ευτυχία των παιδιών και της κοινωνίας είναι κυρίως θέμα Παιδείας.

* Ο Γιώργος Ποταμιάς είναι εκπαιδευτικός, πτυχιούχος του Παιδαγωγικού Τμήματος Δημοτικής Εκπαίδευσης του Πανεπιστημίου Αθηνών.

http://www.aixmi.gr/