ΧΑΜΑΙΛΕΟΝΤΕΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟΙ, ΣΗΜΑΙΟΦΟΡΟΙ ΤΟΥ ΜΝΗΜΟΝΙΟΥ.

Του Σταύρου Λυγερού

Το γεγονός ότι το προηγούμενο μοντέλο κατέρρευσε δεν είναι από μόνο του επαρκής δικαιολογία για την εφαρμογή της τρέχουσας θεραπείας-σοκ, που αντί να βελτιώνει επιδεινώνει την κατάσταση του «ασθενούς». Ένα άτυπο μέτωπο πολιτικών, επιχειρηματικών κύκλων, ακαδημαϊκών και βεβαίως ΜΜΕ, με σημαία το Μνημόνιο, ευλογεί τα μέτρα, που ευθέως ή εμμέσως πλήττουν τα μικρομεσαία εισοδήματα. Για εισπρακτικούς λόγους, η κυβέρνηση Παπανδρέου πλήττει και τις παραγωγικές επιχειρήσεις. Προς το παρόν, όμως, μόνο ελάχιστα έχει βάλει χέρι στους μεγάλους κλεπτοκράτες, παρ’ ότι το ζητούμενο είναι η αναγκαία δημοσιονομική εξυγίανση αφενός να γίνει με κοινωνικά δίκαιους όρους κι αφετέρου να μην προκαλέσει ανήκεστο βλάβη στο παραγωγικό δυναμικό.

Ουσιαστικά βιώνουμε την κατάρρευση ενός ολόκληρου μοντέλου πλασματικής ανάπτυξης. Οργανικά στοιχεία αυτού του μοντέλου δεν ήταν μόνο ο αναμφισβήτητος λαϊκισμός, οι υπαρκτές συντεχνιακές αγκυλώσεις, η διάχυτη σπατάλη και ο εξίσου διάχυτος ανορθολογισμός, όπως ιδιοτελώς επιχειρούν να μας πείσουν γνωστοί προπαγανδιστές. Το νόμισμα έχει κι άλλη όψη. Αυτή είναι το άτυπο καθεστώς κλεπτοκρατίας, που τροφοδότησε τον παρασιτισμό και, επίσης, παρεμπόδισε τις παραγωγικές δραστηριότητες.

Η διαφθορά των δημοσίων υπαλλήλων είναι κι αυτή κλεπτοκρατία, αλλά δεν είναι η κλεπτοκρατία. Κλεπτοκρατία είναι, επίσης και κυρίως, το πολυπλόκαμο σύστημα της διαπλοκής, από την οποία επωφελούνται τα «μεγάλα ψάρια». Η λεηλασία του δημόσιου χρήματος είναι συστημικό φαινόμενο όχι μόνο στη βάση, αλλά και στην κορυφή της πυραμίδας. Το γεγονός ότι οι νοσηρές αυτές νοοτροπίες έχουν διαποτίσει την κοινωνία τις κατέστησε ανθεκτικές, αλλά όχι λιγότερο αντικοινωνικές. Η κρίση, όμως, ξεχείλισε το ποτήρι.

Η Ελλάδα έχει περιέλθει σε κατάσταση εκτάκτου ανάγκης. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι η χρήση των γνωστών πολιτικών εργαλείων δεν επαρκεί. Είχαμε και έχουμε ζωτική ανάγκη από ένα συνεκτικό εθνικό σχέδιο εξυγίανσης και ανασυγκρότησης της οικονομίας και της κοινωνίας. Είχαμε και έχουμε ζωτική ανάγκη από νέα πολιτικά εργαλεία, νέες αποτελεσματικές πρακτικές. Έξυπνοι, ρεαλιστικοί και αποτελεσματικοί τρόποι έχουν κατά καιρούς προταθεί, αλλά παραμένουν στα συρτάρια. Το έλλειμμα ήταν πάντα στην πολιτική βούληση.

Κι όμως, η κρίση διευκολύνει την εφαρμογή τους. Λειτουργεί σαν καταλύτης, αλλάζοντας συμπεριφορές και νοοτροπίες στο επίπεδο της κοινωνίας. Καθιστά εφικτό ό,τι μέχρι πρότινος ήταν σχεδόν ανέφικτο. Μία πολιτική στοχευμένων δραστικών παρεμβάσεων θα μπορούσε να εξοικονομήσει τεράστιους πόρους και να συρρικνώσει σε σύντομο χρόνο το έλλειμμα, λόγω της γιγαντιαίας λεηλασίας και σπατάλης του δημόσιου χρήματος.

Η κριτική ότι αυτά είναι μη ρεαλιστικά υποκρύπτει ιδιοτέλεια ή ανοησία. Είναι αλήθεια ότι η κοινή γνώμη έχει βαρεθεί να ακούει για καταπολέμηση της φοροδιαφυγής, για πάταξη της διαφθοράς, για λειτουργικό εκσυγχρονισμό του κράτους κλπ, επειδή αυτές οι επαγγελίες έμειναν για δεκαετίες συνθήματα. Αυτό, όμως, δεν αλλάζει το γεγονός ότι το ριζικό νοικοκύρεμα αποτελεί ζωτική ανάγκη.

Το ίδιο και για τις λιμνάζουσες αναπτυξιακές δυνατότητες της χώρας. Εάν υπήρχε ένα εθνικό σχέδιο εκμετάλλευσης αυτών των δυνατοτήτων, η ελληνική οικονομία θα μπορούσε να υπερβεί το φαύλο κύκλο της ύφεσης, στον οποίο την έχει εγκλωβίσει το Μνημόνιο και σύντομα να εισέλθει σε θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης. Μία τέτοια σφαιρική πολιτική θα έστελνε ένα έμπρακτο μήνυμα ότι η κυβέρνηση δεν μαζεύει απλώς χρήματα, αλλά ότι πραγματικά θεμελιώνει ένα νέο υγειές και παραγωγικό μοντέλο ανάπτυξης.

Κεντρικό στοιχείο αυτής της πολιτικής πρέπει να είναι η δίκαιη κατανομή των βαρών στα κοινωνικά στρώματα. Η άνιση κατανομή τους ακυρώνει το ηθικό υπόβαθρο της συλλογικής προσπάθειας εξόδου από την κρίση, παροξύνει την λαϊκή δυσαρέσκεια και αυξάνει τις πιθανότητες κοινωνικής αναταραχής. Επιππλέον, όπως απέδειξαν τα γεγονότα, η συρρίκνωση της ενεργού ζήτησης των λαϊκών στρωμάτων εγκλωβίζει την οικονομία στο φαύλο κύκλο της ύφεσης, τροφοδοτώντας τη δημοσιονομική κρίση.

Ανίκανοι να κινηθούν προς αυτή την κατεύθυνση, όμως, οι κυβερνώντες αναγόρευσαν το Μνημόνιο σε ευαγγέλιο και αυτόματο πιλότο της πολιτικής τους.

Σε έξαρση χαμαιλεοντισμού, πολιτικοί που εξέθρεψαν την κλεπτοκρατία, τη σπατάλη, τον παρασιτισμό και την ατιμωρησία, μετατράπηκαν σε σημαιοφόρους του Μνημονίου. Οι πιο θρασσείς, μάλιστα, απ’ όσους ευθύνονται για την κατάντια της Ελλάδας, κουνάνε ανερυθρίαστα το δάκτυλο στην κοινωνία. Όχι ότι οι πολίτες είναι αθώοι. Το ψάρι, όμως, πάντα βρωμάει από το κεφάλι.

Στην πραγματικότητα οι κυρίαρχες ελίτ βολεύθηκαν με το καθεστώς ξένης κηδεμονίας. Περιμένουν από την Τρόϊκα να νοικοκυρέψει το δικό τους σπίτι, ενώ το Μνημόνιο είναι μία παραλλαγή της γνωστής συνταγής του ΔΝΤ. Γι’ αυτό η κυβέρνηση δεν διαπραγματεύθηκε επαρκώς τους όρους, ώστε αυτό να είναι όχι μόνο αυστηρό, αλλά και βιώσιμο. Όπως αποκάλυψε ο Ντομινίκ Στρος Κάν, από πολύ νωρίς προσανατολίσθηκε στο ΔΝΤ και στη θεραπεία-σοκ, που αυτό εφαρμόζει.

Στην πραγματικότητα, η κυβέρνηση έχει ατύπως παραχωρήσει στους δανειστές την αρμοδιότητα χάραξης πολιτικής. Αυτό που κάνει η ίδια είναι να σερβίρει τις πολιτικές που της υπαγορεύει η Τρόϊκα. Και πάλι, όμως, ο τρόπος, με τον οποίο χειρίζεται την κοινή γνώμη είναι εισαγόμενος. Η πρόκληση σοκ και τα εκβιαστικά διλήμματα του τύπου «Μνημόνιο ή χρεοκοπία», που έχουν ακινητοποιήσει την ελληνική κοινωνία, δεν είναι τίποτα άλλο από παραλλαγή της τακτικής του σοκ, που έχει ήδη εφαρμοσθεί σε άλλες χώρες.

Πηγή