ΟΙ ΕΠΤΑ ΑΜΑΡΤΙΕΣ ΤΩΝ ΜΕΣΩΝ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ.

Του Παντελή Καψή

«Η Δημοκρατία στο στόχαστρο» είναι σε ελεύθερη μετάφραση ο τίτλος του βιβλίου ενός άγγλου δημοσιογράφου, του Μάλκολμ Ντιν. Το θέμα του είναι πώς τα μέσα ενημέρωσης- αναφέρεται κυρίως στα ταμπλόιντ- υπονομεύουν τον δημόσιο διάλογο και διαφθείρουν την Δημοκρατία. Θα μπορούσε να αναφέρεται και στην Ελλάδα - στα ηλεκτρονικά μέσα αλλά όχι μόνο- ιδίως όταν καταγράφει τις επτά θανάσιμες αμαρτίες του τύπου. Τις μεταφέρω με μικρή επεξεργασία.

ΑΜΑΡΤΙΑ ΠΡΩΤΗ: διαστρέβλωση των γεγονότων. Ισχύει στην Ελλάδα:100%. Πόσες και πόσες ειδήσεις δεν αποτελούν προκάτ ιστορίες για να υπηρετήσουν κάθε είδους συμφέροντα, πολιτικά, επιχειρηματικά ή συνδικαλιστικά.

ΑΜΑΡΤΙΑ ΔΕΥΤΕΡΗ: συγκρουσιακός χαρακτήρας των ειδήσεων. Ισχύει στην Ελλάδα:100%. Στην πραγματικότητα όλες οι εκπομπές αλλά και τα δελτία ειδήσεων στήνονται γύρω από έναν καβγά, ενίοτε σκηνοθετημένο.

ΑΜΑΡΤΙΑ ΤΡΙΤΗ: υπεραπλούστευση των θεμάτων. Ισχύει στην Ελλάδα: 100%. Ιδίως σε ό,τι έχει να κάνει με την κρίση όπου και λίγες οικονομικές γνώσεις θα βοήθαγαν.

ΑΜΑΡΤΙΑ ΤΕΤΑΡΤΗ: σκέψη αγέλης - αναπαραγωγή δηλαδή ευρύτατα διαδεδομένων αντιλήψεων χωρίς αμφισβήτηση. Ισχύει στην Ελλάδα: 100%. Παραδείγματα άπειρα ιδίως σε ό,τι έχει να κάνει με τα λεγόμενα εθνικά θέματα, με τη θέση της Ελλάδας στον κόσμο ή με το τι είναι προοδευτικό.

ΑΜΑΡΤΙΑ ΠΕΜΠΤΗ: την πατάει εύκολα, τρώει τα παραμύθια (κυρίως) των πολιτικών και της εξουσίας. Ισχύει στην Ελλάδα: 100%. Η αγγλική ευαισθησία εξηγείται από τον πόλεμο στο Ιράκ όπου ο τύπος κατάπιε τα ψέματα της κυβέρνησης. Στην Ελλάδα οι μηχανισμοί της προπαγάνδας είναι πολύ λιγότερο αποτελεσματικοί, οι διαρροές ωστόσο, πολύ συχνά φανταστικές, είναι το αγαπημένο σπορ των πολιτικών μας. Πρόσφατο παράδειγμα, η παραπληροφόρηση γύρω από τις διαπραγματεύσεις για την κυβέρνηση συνεργασίας και τις προτάσεις των κομμάτων.

ΑΜΑΡΤΙΑ ΕΚΤΗ: μεγαλύτερο ενδιαφέρον για τις κομματικές αντιπαραθέσεις από τις συζητήσεις για ζητήματα πολιτικής ουσίας. Ισχύει στην Ελλάδα:100%. Μια ματιά στα πολιτικά ρεπορτάζ αρκεί για του λόγου το αληθές.

ΑΜΑΡΤΙΑ ΕΒΔΟΜΗ: επικέντρωση στις αρνητικές ειδήσεις. Ισχύει στην Ελλάδα:100%. Χωρίς ανάγκη επεξηγήσεων.

Είναι προφανές ότι η ανάλυση είναι ελλιπής. Ιδίως για την Ελλάδα, δεν μπορεί κανείς να καταλάβει τι γίνεται στα Μέσα Ενημέρωσης αν δεν αναζητήσει τις υπόγειες διαδρομές - πως για παράδειγμα ένα σχεδόν περιθωριακό έντυπο κατάφερνε να έχει το μεγαλύτερο μερίδιο κρατικής διαφήμισης και άλλα τέτοια παράδοξα επιχειρηματικο-πολιτικά.

Από την άλλη πλευρά, βέβαια και σε υπεράσπιση μια βαλλόμενης τέχνης θα πρέπει επίσης να παρατηρήσουμε πρώτον ότι δεν είναι καθόλου σαφές αν ο τύπος είναι μόνο θύτης ή και θύμα. Όσο και αν η συζήτηση θυμίζει το αυγό και την κότα, δεν μπορεί κανείς να μην επισημάνει ότι πολύ συχνά τις εκπομπές ή τις συμπεριφορές που καταδικάζουμε τις επιβραβεύουν κατ' εξοχήν οι ίδιοι οι θεατές ή οι αναγνώστες. Όσο για την πολιτική μας ζωή, αυτή και αν εξαντλείται στον μικροκομματισμό.

Δεύτερον και ακόμα πιο σημαντικό θα πρέπει να πούμε πώς δεν είναι όλα τα Μέσα, όπως και όλοι οι δημοσιογράφοι ίδιοι. Αντιθέτως, υπάρχουν και στην Ελλάδα, με όλες τις αδυναμίες μας, λαμπρά παραδείγματα δημοσιογραφίας. Αν μάλιστα θέλουμε να περάσουμε σε μια κοινωνία της ευθύνης τότε ναι, είναι και δική μας ευθύνη να τα αναδείξουμε.

 

ΤΟ ΒΗΜΑ