Του Γιάννη Πανούση*
Η σιωπή με τα πολλά πρόσωπα
και το πολύ μυστήριο
Πότης Κατράκης, Η σιωπή με τα πολλά πρόσωπα
Για να μεταρρυθμιστεί κάτι, απαραίτητη προϋπόθεση είναι το να έχει προηγουμένως ρυθμιστεί, να έχουν προβλεφθεί όροι λειτουργίας, διαδικασίες ελέγχου, κυρωτικοί μηχανισμοί, κ.λπ.
Το μέγα ερώτημα που πλανάται σήμερα στην Ελλάδα συνίσταται στο αν η χώρα μας έχει ανάγκη πριν απ’ όλα από μεταρρύθμιση. Κι αν ναι, ποιος θα τη μεταρρυθμίσει, πώς, και κυρίως με ποια αξιοπιστία, αφού και ο ίδιος ο μεταρρυθμιστής δεν έχει ακόμα προβεί σε αυτομεταρρύθμιση;
Ας πάρουμε, όμως, τα πράγματα με τη σειρά. Η σύγχρονη ελληνική κοινωνία μαστίζεται από «στοιχεία αποδιοργάνωσης και ανομίας». Ζούμε με / σε έκ-ρυθμες ισορροπίες. Όλοι παίζουν με όλα τα μέσα, χωρίς καν σκοπό που τ’ αγιάζει.
Κανείς δε γνωρίζει (ούτε σκοπεύει ν’ ακολουθήσει) κανόνες παιχνιδιού. Το ακαθόριστο και το συνεχώς μεταβαλλόμενο επιτρέπει και «νομιμοποιεί» κάθε παρέκκλιση. Οι περισσότεροι θέλουν να τελειώσει η κρίση για να κάνουν τα ίδια.
Η αναζήτηση μιας (επαγγελματικής ή κομματικής) «θεσούλας» προηγείται της οποιασδήποτε (ιδεολογικοπολιτικής) θέσης για τα διαδραματιζόμενα.
Όλοι είναι έτοιμοι να υποχωρήσουν σε οτιδήποτε, στο όνομα της εύκαμπτης τακτικής (και της ευλύγιστης μέσης).
Ο αχόρταγος «προ-άνθρωπος» βγήκε από τα σπήλαια και διορίστηκε κουκιομέτρης σε διάφορα κομματικά ή συνδικαλιστικά γραφεία.
Οι αρχές μπήκαν στο αρχείο και τα οράματα χαρακτηρίστηκαν παροράματα.
Αντί για ιδεολογική ζύμωση στήθηκαν μηχανισμοί προώθησης ατομικών ή παρεϊκών συμφερόντων.
Αντί για θεωρητική συζήτηση και κοινωνική καταξίωση προτιμήθηκε η πρακτική της αφίσας και της «γραμμής».
Οι πολιτικοί φορείς έπαιξαν πολύ αυτό το χαρτί, επέτρεψαν τα χτυπήματα πάνω στο κορμί των κοινωνικών ηθών και κάτω από τη ζώνη της προσωπικής – πολιτικής αξιοπρέπειας.
Το ποιος ανήκει πού, έχει μόνον ιστορική ερμηνεία. Το τι ζητάει ο καθένας, αξιολογείται με συγκυριακές παραμέτρους μικροκομματικού κόστους.
Η ελληνική πολιτική πεθαίνει για να μείνουν ζωντανοί οι Έλληνες πολιτικοί.
Μαζί με αυτούς κυκλοφορούν και κάποιοι που κληρονομικώ, κυρίως, δικαιώματι καταφέρνουν να είναι «παρόντες» σε όλες τις καταστάσεις. Αυτού του τύπου η πριμοδότηση ή η ανοχή υπήρξε από τα λάθη της ηγετικής ομάδας κάθε κόμματος εξουσίας.
Μετρήστε να δείτε ποιοι μεσουρανούν σήμερα και θυμηθείτε πόσο –αυτοί οι ίδιοι- είχαν προωθηθεί επί ΠΑΣΟΚ, κυρίως από τους «διανοούμενους»(;) της νέας γενιάς, του γραφείου του πρωθυπουργού κ.λπ.
Αυτός ο χώρος των «ενδιάμεσων» ευδοκιμεί ιδίως στις εποχές των έντονων πολιτικών αντιπαραθέσεων. Κάποιοι «πονηροί» επωφελούνται από τις άσπρο-μαύρο αντιθέσεις και κινούμενοι ευέλικτα στη γκάμα του γκρίζου κερδίζουν σε όλα τα ταμπλό.
Κάθε πολιτικός σχηματισμός που αναλαμβάνει τη διακυβέρνηση της χώρας, είτε λόγω συμπλέγματος δημοκρατικοφάνειας είτε λόγω πολιτικής υποκρισίας, θέλει να δείξει ένα πρόσωπο συναινετικό.
Προς αρωγήν αυτής της προσπάθειας προστρέχουν οι «ενδιάμεσοι» οι οποίοι πλαισιώνουν μια στη ΝΔ, μια στο ΠΑΣΟΚ παρέχουν βραχυπρόθεσμα οφέλη σε όλους, αλλά κυρίως αποφέρουν μόνιμα κέρδη και γενική ασυλία σ’ εαυτούς και στις οικογένειές τους.
Η παραπάνω διαπίστωση δεν αποκλείει, βέβαια, την ύπαρξη ανθρώπων «μεσαίων», νηφάλιων ή κεντρώων, οι οποίοι δεν θέλουν να αναμειχθούν σε «αδελφοσκοτωμούς».
Αυτοί όμως, δεν κερδοσκοπούν από τις αντιθέσεις. Ούτε αλλάζουν ιδεολογία ταυτόχρονα με την εναλλαγή των κυβερνήσεων.
Αυτοί, χρειάζονται για να μας δείχνουν το μέτρο της αλήθειας, ενώ οι άλλοι, οι «ενδιάμεσοι», το μόνο που μας δείχνουν είναι το άμετρο της απληστίας τους.
Σε κάθε περίπτωση, η αυτό-κάθαρση υπό την Ύβρι της παντογνωσίας και της αλαζονείας έχει μεγαλύτερη σημασία από τις οποιεσδήποτε εξαγγελίες. Άλλωστε, κατά τη γνώμη μου, η μόνη σοβαρή εξαγγελία σήμερα είναι η ρύθμιση.
Πρώτα θα γίνουμε σοβαροί πολίτες με σοβαρό κράτος και σοβαρούς (=σταθερούς) θεσμούς –που όλου θα σεβόμαστε- και ύστερα θα μεταρρυθμίσουμε ό,τι δε λειτούργησε. Δεν είναι δυνατό ν’ αρχίσουμε ανάποδα.
Εκτός αν ανάποδα στέκουν πια και τα οράματά μας.
Υ.Γ Αν διαβάσετε προσεκτικά πολλές από τις Διακηρύξεις Αρχών(;) Αρχηγών(;) που κυκλοφορούν τελευταία, θα διαπιστώσετε του λόγου του αληθλές.
*Ο Γιάννης Πανούσης είναι καθηγητής Εγκληματολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου