Πέμπτη 27 Ιουνίου 2013

ΤΑ ΞΥΛΙΝΑ ΤΕΙΧΗ

Του Τάκη Θεοδωρόπουλου
 
Το επεισόδιο με τον χρησμό της Πυθίας και τα ξύλινα τείχη της Αθήνας το ξέρουμε από παιδιά. Είναι από τους ωραιότερους και διδακτικότερους μύθους της αρχαίας ελληνικής Ιστορίας και αν έχει κάποια σημασία για μας σήμερα, αυτή δεν έχει καμία σχέση με το αν όντως υπήρξε τέτοιος χρησμός στην πραγματικότητα. Εκείνο που μας ενδιαφέρει είναι ο τρόπος με τον οποίον την διαχειρίζεται ο μέγας παραμυθάς και πατέρας της Ιστορίας Ηρόδοτος και τα συμπεράσματα που βγάζει για τη συμπεριφορά των Αθηναίων. Γιατί η Ιστορία που παίρνει στα σοβαρά τον εαυτόν της έχει, εκτός των άλλων, να κάνει με την ακρίβεια του αισθήματος των λέξεων που παράγουν σημασία και σου δείχνουν τον δρόμο για να ερμηνεύσεις την πραγματικότητα.
Οταν το γλωσσικό αισθητήριο είναι ελλειμματικό, τότε, όσες αλήθειες κι αν κατέχεις, δεν μπορείς να γράψεις Ιστορία. Πετάς μια λέξη, όπως ο «συνωστισμός» των Ελλήνων στην προκυμαία της Σμύρνης, επειδή βρήκες στο λεξικό ότι αυτή περιγράφει τη συγκέντρωση πλήθους ανθρώπων, χωρίς να είσαι σε θέση να αντιληφθείς ότι αυτή παράγει ένα αίσθημα το οποίο υπερβαίνει τη λεξικογραφική της αξία. Οπως έλεγε και ο Ζενέ, «δεν μπορείς να γίνεις νάρκισσος μόνον επειδή το θέλησες».
Ο Ηρόδοτος, λοιπόν, λέει πως οι Αθηναίοι που πίστεψαν ότι ο χρησμός της Πυθίας αναφερόταν στα ξύλινα τείχη της Ακρόπολης ήσαν οι γέροντες και όσοι «υπ’ ασθενίης βίου» δεν είχαν τη δυνατότητα ούτε να μετακινηθούν ούτε να πολεμήσουν – το παραθέτω από μνήμης. Οι υπόλοιποι έστειλαν τα γυναικόπαιδα στην Πελοπόννησο, μπήκαν στα πλοία και ναυμάχησαν επιτυχώς, ευτυχώς και γι’ αυτούς, και για μας, και για την ιστορία του πολιτισμού μας. Από την πρώτη στιγμή που το διάβασα με είχε εντυπωσιάσει αυτή η υπέροχη έκφραση, «υπ’ ασθενίης βίου». Εννοείται πως δεν περιορίζεται στους ασθενείς, με τη σημερινή σημασία, αν και τους περιλαμβάνει. Αναφέρεται και στους φτωχούς και γενικά σε όσους ζουν μια ζωή που δεν έχει σθένος, τους αδύναμους.
Είναι μία απ’ αυτές τις στιγμές που αποδεικνύουν πως η αρχαία ελληνική σκέψη μπορεί να μην προσφέρει άμεσες απαντήσεις και λύσεις στα δικά μας προβλήματα, όμως είναι απαραίτητη για την αυτοσυνειδησία μας. Πώς αλλιώς θα μπορούσες να περιγράψεις τη σημερινή Ελλάδα; Είναι μια χώρα γερασμένη, που έχει χάσει το σθένος της και οχυρώνεται πίσω από τα ξύλινα τείχη, επειδή έτσι την βολεύει να ερμηνεύσει τον χρησμό της Πυθίας. Μια χώρα φτωχή όχι μόνον επειδή της λείπουν τα χρήματα, αλλά επειδή της λείπει η διάθεση για ζωή.
Θα μου πείτε πού είναι ο στόλος; Πού είναι οι τριήρεις και ποιος είναι ο Θεμιστοκλής, αρκούντως θαρραλέος, ιδιοφυής και αρκούντως τυχοδιώκτης, έτοιμος να τα παίξει όλα για όλα ώστε να εμπνεύσει; Πού κρύβονται όσοι θα ήσαν έτοιμοι να μπουν στα πλοία αντί να οχυρωθούν στα ξύλινα τείχη της Ακρόπολης; Κάπου θα υπάρχουν, δεν μπορεί, κι αν δεν ακούγονται είναι γιατί οι οιμωγές της γερασμένης και αδύναμης κοινωνίας δεν τους αφήνουν να ακουστούν. Μ’ αυτήν την ελπίδα ζούμε, που λένε.
Και στο κάτω κάτω, η ξύλινη οχύρωση αντέχει ακόμη. Κουτσουρεμένη, ξεδοντιασμένη, διάτρητη, αντιπαθής, αλλά καμιά φωτιά κανενός Ξέρξη δεν την έκανε στάχτη. Ευτυχώς, θα μου πείτε, διότι ελλείψει ικανού στόλου, θα καιγόμασταν όλοι μαζί εκεί μέσα. Μαζί τους όμως αντέχει και η ψευδαίσθηση. Η ψευδαίσθηση ότι όσο στέκει όρθια, ακόμη κι αν μοιάζει επικίνδυνα με την παράγκα του Καραγκιόζη, μας διασφαλίζει τη δυνατότητα να διαχειριζόμαστε τις τύχες μας, κοινώς να βολεύουμε την ασθένεια του βίου μας. Και αυτό που λέμε τραγωδία και το διαλαλούμε με τη γνωστή έξω καρδιά θεατρικότητα της νευρασθένειάς μας μοιάζει όλο και περισσότερο με κωμωδία.
Κωμωδία είπατε; Και γιατί όχι κωμωδία; Στο είδος έχουμε διαπρέψει. Με μία μικρή διαφορά. Η τραγωδία, η πραγματική και όχι η συναισθηματική, οδηγεί στην κάθαρση. Με ή χωρίς από μηχανής θεό η τάξη που τραυμάτισε η ύβρις επουλώνεται. Στην κωμωδία, όμως, όση πίκρα κι αν έχεις καταναλώσει, στο τέλος σού μένει η γκριμάτσα, ανώδυνη ή επώδυνη, πάντως γκριμάτσα. Για να υπάρξει τραγικό απαιτείται σύγκρουση δυνάμεων. Ποιες όμως δυνάμεις συγκρούονται στη σκηνή της χώρας που έχει ξεμείνει από δυνάμεις; Οι δυνάμεις της μεταρρύθμισης και της αντιμεταρρύθμισης; Και με ποιες αναφορές, σε ποιο δίκαιο, συγκρούονται;
Κι αν υποθέσουμε πως μια μέρα η Ελλάδα θα ξεπεράσει την οικονομική κρίση; Κανείς απ’ αυτούς που λεηλατούν τη ζωή μας και τη φαιά ουσία μας καθημερινά δεν είναι σε θέση να μας πουν πώς θα είναι, και πώς θέλουμε να γίνει αυτή η χώρα, όχι σε πέντε χρόνια, αλλά του χρόνου τέτοια εποχή.
Ας μου συγχωρηθεί η απαισιοδοξία, όμως η κατάσταση έχει γίνει πολύ σοβαρή για να εξακολουθούμε να πιστεύουμε ότι μπορούν να την διαχειρισθούν οι ελάχιστοι συμπολίτες μας που έγιναν πολιτικοί υπ’ ασθενίης βίου.
 

Τρίτη 18 Ιουνίου 2013

ΠΟΙΟΣ ΜΑΣ ΤΡΑΒΑΕΙ ΣΤΟ ΒΥΘΟ;

Του Σταύρου Θεοδωράκη
 
Είναι ίσως το πιο διαδεδομένο ψέμα: «Για την κατάστασή μας φταίνε οι δημόσιοι υπάλληλοι!». Αυτούς που δεν έβρισκε να απολύσει ο Μανιτάκης και «αναγκαστήκαμε» να διαλύσουμε ολόκληρη τη δημόσια ραδιοφωνία-τηλεόραση. Και για την ανεργία επίσης, αυτοί φταίνε. Τους χρυσοπληρώνουμε και δεν μας μένουν λεφτά για ανάπτυξη. Ε, λοιπόν, ας σοβαρευτούμε. Το πρόβλημα δεν είναι οι δημόσιοι υπάλληλοι αλλά οι πολιτικοί (και μερικές φορές και οι δημοσιογράφοι που τους καλύπτουν - στους συνδικαλιστές δεν θα αναφερθώ, είναι στην κατηγορία πολιτικοί και κάτι χειρότερο: υποψήφιοι πολιτικοί).
Από τη δεκαετία του '80 κιόλας η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει θέσει επανειλημμένα το θέμα της αναδιάρθρωσης του δημόσιου τομέα. Στα σχολεία να αξιολογηθούν οι δάσκαλοι. Στα νοσοκομεία να έχουμε και νοσοκόμες και όχι μόνο γιατρούς. Στις εφορίες να απομακρύνονται οι διεφθαρμένοι. Στους δήμους να μένει κανείς στην αποκομιδή των σκουπιδιών και να μη γίνονται όλοι υπάλληλοι γραφείου. Στην αστυνομία να μην έχει ο κάθε επώνυμος 2-3 αστυνομικούς να του κουβαλούν τα ψώνια. Ο κατάλογος είναι ατέλειωτος. Το Δημόσιο όμως είναι για όλα τα πολιτικά κόμματα η (ιερή) αγελάδα. Και την άρμεγαν. Μέχρι και περιοδικά εκδίδει το ελληνικό Δημόσιο (!) για να μπορεί το τυπογραφείο ενός κόμματος να τα τυπώνει. Και τώρα έρχονται και λένε: φταίνε οι δημόσιοι υπάλληλοι. Ε, δεν φταίει ο Πέτρος, ο φίλος μου, για την κατάσταση στην ΕΡΤ. 25 χρόνια κάνει όλες τις βάρδιες και τώρα τον πετάνε σαν στημένη λεμονόκουπα. Βέβαια, στο τμήμα του οι μισοί ερχόντουσαν μόνο κάθε 1η και 15, αλλά ο Πέτρος δεν μίλαγε. Δεν είχε καταλάβει ο χαζός ότι ο μεγαλύτερος εχθρός του δημόσιου υπάλληλου είναι ο άχρηστος δημόσιος υπάλληλος. Αυτός όμως και κάποια όμοιά του «κορόιδα», κράτησαν την ΕΡΤ όρθια. Όπως και κάποιοι άλλοι κρατούν τη χώρα ζωντανή.
Για να σας το πω και λυρικά. Δεν φταίνε τα δέντρα για τη φωτιά στο δάσος. Τα ξερά φταίνε. Με αυτά τα ξερά δεν ασχολήθηκαν ποτέ οι υπουργοί. Όχι μόνο δεν ασχολήθηκαν, τα έσπειραν κιόλας. Όλα τα πολιτικά γραφεία είναι γεμάτα με καθηγητές. Γιατί, πού να τρέχεις στο Διδυμότειχο να διδάσκεις; Επιλέγεις ένα κόμμα, ξημεροβραδιάζεσαι πίνοντας καφέδες και κάποια στιγμή θα βρεθείς στο πλευρό ενός βουλευτή. Το Διδυμότειχο όμως είναι εκεί και «δουλεύει». Και οι γιατροί στη Φλώρινα. Και οι δάσκαλοι στις Σποράδες. Και οι καρβουνιάρηδες στα εργοστάσια της ΔΕΗ στην Πτολεμαΐδα. Και οι σκουπιδιαρέοι στη Φυλή. Οι κομματικοί μηχανισμοί όμως δεν θέλουν να λερώσουν τα χέρια τους με «αξιολογήσεις» και «αναδιαρθρώσεις». Να παίρνουν λοιπόν όλοι τα ίδια - σαν τα σοβιέτ. Τι μας κόφτει; Και βέβαια να προστατεύονται όλοι το ίδιο - και οι ευσυνείδητοι και οι ασυνείδητοι. Γιατί οι Πασόκοι και οι Νεοδημοκράτες που μας κυβέρνησαν ήταν πολύ λαρτζ για να ασχοληθούν. «Έλα, μωρέ, άσε αυτούς και πάρε άλλους». Κάπως έτσι βρεθήκαμε σιγά-σιγά με δημόσιους υπαλλήλους ήρωες αλλά χωρίς δημόσιες υπηρεσίες. Και τώρα πρέπει να απολύσουμε 2.000 και μετά άλλους 2.000 και άλλους 2.000 και άλλους 2.000. Ποιους 2.000, όμως; Πού είναι οι «λιγότερο δικοί μας» υπάλληλοι; Ποιοι έχουν την πιο αδύναμη φωνή; Ποιους δεν θα υπερασπιστεί κανείς; Έψαξαν τη Δευτέρα, θα ψάξουν και την Τετάρτη. Όχι δεν θα διώξουν τους άχρηστους. Τώρα πια δεν προλαβαίνουν να κάνουν αξιολόγηση. Ούτε βέβαια θα πειράξουν τους κομματικούς τους μηχανισμούς που είναι γεμάτοι από αργόσχολους δημόσιους υπάλληλους. Σιγά μην απολύσουν τα ρουσφέτια τους. Στον κλήρο θα το ρίξουν και όποιους πάρει (ξανά) η μπάλα.
 

Τετάρτη 12 Ιουνίου 2013

ΤΟ ΑΓΑΠΗΜΕΝΟ ΜΟΥ ΤΗΣ ΕΡΤ

Του Πιτσιρίκου
 
Η κυβέρνηση αποφάσισε το κλείσιμο της ΕΡΤ και την απόλυση 2.600 υπαλλήλων με Πράξη Πραξικοπηματικού Περιεχομένου. Το λουκέτο στην ΕΡΤ αποτελεί ένα ακόμα κεφάλαιο στο success story του Αντώνη Σαμαρά, το οποίο θα ολοκληρωθεί με τον βομβαρδισμό της Ακρόπολης. Η ανακοίνωση του λουκέτου στην ΕΡΤ ενεργοποίησε τους δημοσιογράφους της, με αποτέλεσμα να παρακολουθούμε έκπληκτοι το καλύτερο και πιο ζωντανό πρόγραμμα που έχει παρουσιάσει ποτέ η ΕΡΤ.
Ειλικρινά, αναρωτιέμαι γιατί περίμεναν οι δημοσιογράφοι της ΕΡΤ την ανακοίνωση των απολύσεών τους, για να εκφραστούν ελεύθερα και να απευθυνθούν στην κοινωνία. Η δημοσιογραφία είναι ένα επάγγελμα για τους καλύτερους, και η ΕΡΤ διαθέτει - μεταξύ άλλων - και κάποιους εξαιρετικούς δημοσιογράφους. Είναι θλιβερή η στάση πολλών δημοσιογράφων των άλλων ΜΜΕ απέναντι στους συναδέλφους τους της ΕΡΤ που απολύονται. Ξεχνούν πως υπάρχει και αύριο.
Η κυβέρνηση, δια του απίθανου Σίμου Κεδίκογλου, κατηγορεί την ΕΡΤ για αδιαφάνεια και δημόσια σπατάλη - λες και η ΕΡΤ δεν είναι υπό τον έλεγχο της κυβέρνησης και ο Αιμίλιος Λιάτσος ήταν μια αξιοκρατική ή λαϊκή επιλογή -, και αναγγέλλει τη λειτουργία νέου φορέα ραδιοτηλεόρασης που θα είναι δημόσιος και όχι κρατικός ούτε κομματικός, αλλά πρέπει να είναι κάποιος εντελώς καθυστερημένος για να πιστέψει πως αυτό μπορεί να γίνει με τον Αντώνη Σαμαρά και όλα αυτά τα άθλια, λούμπεν και αδίστακτα υποκείμενα που έχει μαζέψει γύρω του.
Η αναγγελία του λουκέτου στην ΕΡΤ - και ειδικά ο τρόπος που έγινε - προκάλεσε αντιδράσεις και θα προκαλέσει ακόμα μεγαλύτερες. Δεν πρέπει να ξεχνάμε πως η ΕΡΤ - όπως και η Ολυμπιακή - ήταν σήμα κατατεθέν για την Ελλάδα, και περηφάνια για πολλούς Έλληνες στο εσωτερικό και το εξωτερικό. Η απόφαση για λουκέτο στην ΕΡΤ είναι αντισυνταγματική - δεν είναι η πρώτη, βέβαια - και ΠΑΣΟΚ και ΔΗΜΑΡ δηλώνουν πως δεν πρόκειται να την ψηφίσουν, επειδή ξέρουν πως τα ποσοστά τους θα πέσουν ακόμα περισσότερο και μπορεί να βρεθούν ακόμα και εκτός Βουλής.
Δηλαδή, ο Αντώνης Σαμαράς βρίσκεται με όλα τα υπόλοιπα κόμματα απέναντί του, εκτός από την Χρυσή Αυγή που συμφωνεί με το λουκέτο στην ΕΡΤ, γιατί είναι πολύ αντισυστημική και γουστάρει μόνο τα κανάλια του Μπόμπολα, του Βαρδινογιάννη και του Αλαφούζου. Δεν μπορεί, όμως, ο Σαμαράς και το επιτελείο του να είναι τόσο ηλίθιοι που να ρίχνουν τους πομπούς και το σήμα της ΕΡΤ πριν καν ολοκληρωθεί το πρόγραμμά της - ενώ ξέρουν πως την παρακολουθεί εκείνη την στιγμή όλη η Ελλάδα -, και να μετατρέπουν ακόμα κι αυτούς που αντιπαθούν την ΕΡΤ σε υποστηρικτές της.
Τα πράγματα είναι απλά: Δεν υπάρχει κανένα success story, οι επενδυτές δεν θα έρθουν ποτέ, οι φόροι είναι αδύνατον να εισπραχτούν γιατί δεν υπάρχουν χρήματα, τα 17 εκατομμύρια τουρίστες δεν υπάρχουν, η κυβέρνηση τρέμει τις αποκαλύψεις από εξωτερικό και εσωτερικό που αφορούν τα στελέχη της, τον Σαμαρά τον έχουν δεμένο από παντού, η χώρα έχει βουλιάξει, και ο Σαμαράς - δια του λουκέτου στην ΕΡΤ - αναζητεί μια ηρωική έξοδο.
Να έχετε τα μάτια σας ανοιχτά.

Δευτέρα 10 Ιουνίου 2013

Ο ΒΑΘΥΣ ΥΠΝΟΣ ΤΩΝ ΧΟΡΤΑΣΜΕΝΩΝ

Του Βασίλη Καλαμαρα
 
ΔΕΝ ΕΧΕΙ νόημα να συζητήσουμε εάν συμφωνούμε με τις απόψεις του Νάνου Βαλαωρίτη. Η συνέντευξη τυπώθηκε, το βίντεο γυρίστηκε για την «Ελευθεροτυπία». Τα ντοκουμέντα υπάρχουν, μπορείτε να τα αναζητήσετε.
Το σημαντικό είναι ότι η αντιρατσιστική επιστολή του Νάνου Βαλαωρίτη προς τον πρωθυπουργό προκάλεσε προσκηνιακό διάλογο και δημόσια συζήτηση. Και ακόμη πιο σημαντικό είναι ότι η σιωπή των διανοουμένων-αμνών «έσπασε». Εστω και από έναν «αρχαίο» της ποίησης.
Ακόμη αναζητάμε τους νεότερους συγγραφείς οι οποίοι θα βάλουν τη δική τους χρωματιστή πινελιά αντίστασης στο μαυροπίνακα της κοινωνίας.
Ο Νάνος Βαλαωρίτης ουδέποτε κρύφτηκε στο φόντο. Στο φόντο αυτοτοποθετούνται αυτοί οι οποίοι θέλουν να απολαμβάνουν τα κέρδη του προσκηνίου μιας εφήμερης δόξας συν μία ανέξοδη δημοσιότητα χωρίς να πληρώσουν για τίποτα.
Γι' αυτό η ποίηση, εδώ και χρόνια, έχει γίνει ανέκδοτο διά της ερωτήσεως: «Τι εννοεί ο ποιητής;».
Μπορεί τα ανέκδοτα να αδικούν μία ολόκληρη ομάδα δημιουργών, δεν παύουν όμως να υποστηρίζουν την αλήθεια της πιάτσας.
Οσο κι αν είναι άδικη, καθώς στεγάζει όλους και όλες υπό μία κοινή ομπρέλα απόρριψης.
Κακά τα ψέματα. Την τριακονταετία που πέρασε οι διανοούμενοι και οι ονομαζόμενοι πνευματικοί άνθρωποι κρύφτηκαν πίσω από τις πρόσκαιρες κατακτήσεις τους.
Πίσω από ένα, π.χ., επιτυχημένο βιβλίο, που δεν σημαίνει ότι άγγιξε τις «βουνοκορφές» της λογοτεχνικότητας, στήθηκε μια ολόκληρη βιομηχανία που τακτοποιούσε ημετέρους λογοτέχνας και εξαγόραζε τη σιωπή τους.
Τα στρατόπεδα ήταν κυρίως δύο, τα «γαλάζια» και τα «πράσινα», άντε και ολίγον κόκκινα με ροζ κόκκους. Τα γεύματα έπαιρναν και έδιναν, η μία σαμπάνια άνοιγε μετά την άλλη, τα χαβιάρια είχαν καταντήσει εργατικό κολατσιό, οι σολομοί είχαν αποθεσμοθετήσει το γαύρο του φτωχού.
Ο Νάνος Βαλαωρίτης ίσως να μου πείτε ότι δεν είχε να χάσει τίποτα. Οτι έχει φτιάξει το όνομά του -γι' αυτό απασχολεί τα μίντια- και ότι έχει χορτάσει τη ζωή του. Γι' αυτό το αίτημά του δεν χάνει από ιδιοτέλεια και την όποια ματαιοδοξία είναι ασυγχώρετο να τη σκεφτώ. Η μόνη απορία είναι γιατί δεν βρέθηκαν κι άλλες φωνές να ακολουθήσουν σαν μία χορωδία αντιρατσιστικού τραγουδιού το γέροντα ικέτη.
Φοβάμαι ότι η πρωτοπορία στην τέχνη έχει προ πολλού απολέσει τη δυναμική της, γιατί βρέθηκε κοντά, πολύ κοντά στην εξουσία και μαλάκωσε.
Πώς το λένε. Χόρτασε από δόξες και τιμές και τα τοιαύτα. Γέμισε την τσέπη και την κοιλιά της. Το νηστικό αρκούδι δεν χορεύει, αλλά και το παραχορτασμένο πέφτει σε βαθύ ύπνο.
 

Σάββατο 8 Ιουνίου 2013

ΠΕΡΑΝ ΤΗΣ ΕΝΑΝΤΙΩΣΗΣ Ή ΤΗΣ ΥΠΟΤΑΓΗΣ

Του Νίκου Ξυδάκη
 
Βαδίζουμε πάντα σε διαρκές μεταίχμιο. Ελπίζοντας ότι η πτώση θα ανακοπεί επιτέλους, ότι ο τζίρος του τουρισμού θα είναι ανεβασμένος και θα βελτιώσει το κλίμα και τη ρευστότητα, ότι οι ξένοι επενδυτές θα πεισθούν για το καλό σενάριο της Ελλάδας και θα το αγοράσουν. Την ίδια στιγμή, οι αποκαλύψεις του ΔΝΤ για τις εσκεμμένα μοιραίες αποφάσεις κατά τη συγκρότηση του προγράμματος διάσωσης κλονίζουν την, έστω βεβιασμένη, αισιοδοξία· ξαναβάζουν στη συζήτηση την υποτιμημένη παράμετρο της πολιτικής βούλησης και του συσχετισμού δυνάμεων. Και επιπλέον σύννεφα: νέοι φόροι ακινήτων, χρηματοδοτικό κενό το 2015-16, ενδεχόμενο νέο δάνειο και νέες περικοπές, συνέχιση του φαύλου κύκλου δανεισμού και ύφεσης. Και εν τω μεταξύ: Ποιες θα είναι οι επιπτώσεις από την αυξανόμενη αστάθεια της μεγάλης γείτονος Τουρκίας, σε μια Μεσόγειο ήδη φλεγόμενη;
Μπορούμε να βρούμε πολλές πηγές ανησυχίας. Η ουσία, όμως, είναι πώς αντιδρούμε· μάλλον, πώς δρούμε, πώς απαγκιστρωνόμαστε από την αδράνεια και το παραλυτικό σοκ και πώς προχωρούμε επιτέλους μπροστά, με λάθη και πειράματα, με αποτυχίες, αλλά μπροστά, διαμορφώνοντας τους όρους επιβίωσης κατά το δυνατόν, και όχι υποτασσόμενοι σε εξωγενή συμβάντα. Αυτό σημαίνει πράξη, πράξεις, από μια κοινωνία που σκέφτεται, που στοχάζεται τον εαυτό της και το περιβάλλον.
Αυτό σημαίνει πολιτική. Πολιτική πέραν του άγονου ή και καταστροφικού διπόλου «εναντίωση - υποταγή». Διότι έως τώρα, και όλη την παρελθούσα τριετία, ευεξήγητα, πολωθήκαμε ανάμεσα στον λόγο της πλήρους εναντίωσης και τον λόγο της πλήρους υποταγής· είτε καταγγελία πάντων και πασών είτε αποδοχή τους. Και οι δύο στάσεις με τον τρόπο τους δεν παράγουν τίποτε· μόνο υλικά ερείπια και αυτοτροφοδοτούμενο μίσος, ψυχοπνευματική διαίρεση. Ωστε, τώρα, περισσότερο παρά ποτέ τα τελευταία εξήντα χρόνια, χρειαζόμαστε λόγο συναίρεσης και σύνθεσης, πράξεις υπέρβασης και δημιουργίας. Η αλληλοκαταγγελία μάς βουλιάζει βαθύτερα στην ετερονομία και τον φαταλισμό.
 

Σάββατο 1 Ιουνίου 2013

ΜΗΝ ΥΠΟΤΙΜΑΤΕ ΤΟ ΡΑΤΣΙΣΜΟ ΜΕΣΑ ΣΑΣ

Του Νίκου Δήμου
 
Ο ρατσισμός είναι επικίνδυνος επειδή είναι παγκόσμιος και πανανθρώπινος.
Ο κάθε άνθρωπος γεννιέται ρατσιστής – δηλαδή με τον φόβο του άλλου, του άγνωστου, του διαφορετικού.
Είναι ουτοπική αφέλεια να θεωρούμε ότι άνθρωπος γεννιέται αγνός, αγαθός και αθώος. Αντίθετα κουβαλάει όλα τα αρνητικά του πρωτόγονου: φόβο, μίσος, επιθετικότητα… Την αγάπη θα την μάθει αργότερα, αν την μάθει. (Μερικοί δεν την μαθαίνουν ποτέ. Ή μαθαίνουν μόνο τον δεσμό με τη μάνα και τους δικούς τους).
Γεννιέται ρατσιστής και μεγαλώνει ρατσιστής, διατηρώντας μέσα του τους ίδιους φόβους, την ίδια δυσπιστία – που συχνά τους ενισχύει η οικογένεια και το περιβάλλον.
Και χρειάζεται μεγάλη προσπάθεια για να απελευθερωθεί, να συνειδητοποιήσει το πρόβλημα, να ξεπεράσει τα εμπόδια, να ανοιχτεί στον άγνωστο και διαφορετικό συνάνθρωπο και να τον πλησιάσει. Μόνο η παιδεία μπορεί να τον βοηθήσει να αποκτήσει αυτογνωσία και αυτοκριτική.
Η προσπάθεια αυτή πρέπει να είναι καθημερινή. Κάθε μέρα οφείλει κανείς να πολεμάει την έμφυτη δυσπιστία και φοβία.
Ποτέ δεν θα μπορέσουμε να ξεπεράσουμε τον ρατσισμό με διακηρύξεις και ευχολόγια. Ούτε με νόμους και διατάξεις. Μερικές φορές μάλιστα οι νόμοι επιτείνουν αυτό που υποτίθεται ότι καταπολεμούν.
Μόνο με παιδεία και εσωτερική άσκηση θα τον ξεπεράσουμε. Με σκέψη και ισχυρή βούληση. Πριν πολεμήσουμε τον ρατσισμό στην κοινωνία, πρέπει να τον νικήσουμε μέσα μας.
Μην υποτιμάτε τον ρατσισμό μέσα σας. Είναι ύπουλος και φωλιάζει ακόμα και στον πιο καλλιεργημένο άνθρωπο. Φοράει πολλές μάσκες και παίζει περίεργους ρόλους. Κρύβεται πίσω από συνηθισμένα στερεότυπα, κοινότοπες προκαταλήψεις και αθώες γενικεύσεις.
Οι Έλληνες δεν έγιναν τώρα ρατσιστές επειδή πλημμυρίσαμε με ξένους. Ήταν ανέκαθεν. Σε έρευνα που είχε γίνει τον Μάιο του 1986 σε 6 ευρωπαϊκές χώρες, ήμασταν πρώτοι στις διακρίσεις. Βέβαια όχι εναντίον των Πακιστανών και Αφγανών, που δεν υπήρχαν. Αλλά εναντίον των Ρομά, Εβραίων και Μουσουλμάνων (όπου υπήρχαν). Και σε προχθεσινή έρευνα του Pew Institute, ανάμεσα στους Ευρωπαίους, εμείς ψηφίσαμε τους εαυτούς μας! Ως τους πιο αξιόπιστους (παρόλη την διαφθορά) λιγότερο αλαζόνες και πιο φιλάνθρωπους. Αλλά το να θεωρείς εαυτόν ανώτερο – είναι η βάση του ρατσισμού.
Γι αυτό μία παραίνεση υπάρχει: Παιδεία, αυτοκριτική και συνεχής και άγρυπνη ΕΓΡΗΓΟΡΣΗ!